Της Αγάπης

Κάθε Πάσχα, που θυμάμαι τον εαυτό μου, βρίσκομαι εκεί. Ήταν λες και είχα δώσει μια άτυπη υπόσχεση σε μένα, στους γονείς μου και στους παππούδες μου. Μια υπόσχεση, που δύσκολα αθετεί κάποιος που είναι συνδεμένος με τον τόπο και τις ρίζες του. 

Πάντα μου άρεσαν τα ήθη και τα έθιμα του χωριού, άλλωστε. Τη Μ. Πέμπτη το βάψιμο των αυγών από την γιαγιά μου αλλά και ο στολισμός του επιταφίου, ειδικότερα όταν γίνονταν από τις γυναίκες του χωριού. Την Μ. Παρασκευή το αίσθημα κατάνυξης καθώς και το μυσταγωγικό τοπίο από την περιφορά του επιταφίου(μπορεί τα τελευταία χρόνια να μην πηγαίνω, αλλά έχω δώσει μια υπόσχεση στον εαυτό μου, να παραμένω στην βεράντα του σπιτιού μου και να την παρακολουθώ από ψηλά έχοντας αναμμένα τα κεριά. Τελικά με τα χρόνια κατάλαβα ότι αυτό ήταν μια υπόσχεση που την χρωστούσα στον παππού μου τον Γιάννη ο οποίος  έχει φύγει από τη ζωή. Τον θυμάμαι έντονα τα τελευταία χρόνια της ζωής του να κάθεται εκεί με αναμμένα κεριά και να παρατηρεί τον κόσμο από ψηλά), το Μ. Σάββατο, ο ήχος από τις καμπάνες, το οικογενειακό τραπέζι μετά την «ανάσταση» και ύστερα η Κυριακή του Πάσχα. Οι γειτονιές, οι μυρωδιές, οι θύμησες, οι μνήμες, οι παλιές ιστορίες από τον παππού μου τον Θύμιο, τα τραγούδια, οι χοροί, τα γέλια, οι χαρές, οι πλάκες. Όλα εκεί.

Πως καταφέρνουν άραγε όλα εκείνα τα σημαντικά να χωρούν σε μια μόνο στιγμή; Έπειτα, η Δευτέρα του Πάσχα. Από την γιαγιά μου την Λουκία ξέρω ότι εκείνη την ημέρα είναι «της αγάπης». Παιδιά όμορφα ντυμένα να τριγυρνούν στους δρόμους και στα σοκάκια του χωριού παίζοντας και γελώντας. Όμορφο πολύ το Πάσχα. Μάλλον μου θυμίζει τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος, τι σημαίνει να αγαπάς και να αγαπιέσαι, τι σημαίνει η λέξη οικογένεια, η λέξη φίλος, η λέξη αδερφός, η λέξη σύντροφος, η λέξη αγάπη αλλά και η λέξη αλληλεγγύη.  

Το φετινό Πάσχα δεν θα είναι το ίδιο. Δεν θα μπορέσω να τηρήσω και εκείνη την υπόσχεση. Εν μέσω μιας πανδημίας άλλωστε, αλλάζουν και ανατρέπονται πολλά. Κάθε μέρα είναι και μια αναμέτρηση με τον ίδιο σου τον εαυτό, ένα τεστ αντοχής, ένας διαρκής αγώνας. Αυτό που δεν αλλάζει όμως είναι ο νους. Και ο νους μου θα είναι μόνο εκεί, στον ένδοξο και πολυτραγουδισμένο Παρνασσό και στους δικούς μου ανθρώπους. 

Θα είναι ένα αλλιώτικο Πάσχα. Το σίγουρο όμως είναι ότι θα είναι πιο ουσιαστικό, καθώς θα μετρήσουμε τους ανθρώπους μας είτε από τα μπαλκόνια, είτε από τις οθόνες, είτε από τα τηλέφωνα. Θα είναι ένα Πάσχα, χωρίς εισαγωγικά και παρενθέσεις, χωρίς εκπτώσεις. Ένα Πάσχα που θα μας θυμίζει τον Γιάννη Ρίτσο και εκείνες τις όμορφες γειτονιές του κόσμου «Να λείπεις-δεν είναι τίποτα να λείπεις αν έχεις λείψει για ό,τι πρέπει, θα σαι για πάντα μέσα σ’ όλα εκείνα που γι’ αυτά έχεις λείψει, θά’ σαι για πάντα μέσα σ’ όλο τον κόσμο».

*Κάλο Πάσχα και καλή Ανάσταση σε όλους τους κατατρεγμένους και βασανισμένους αυτού του κόσμου.

Υπσημ:  Το μικρό απόσπασμα στο κλείσιμο του κειμένου μου είναι από  την ποιητική συλλογή «Οι γειτονιές του κόσμου», του Γιάννη Ρίτσου. Εκδόσεις: Κέδρος, 1957

Το βίντεο που επέλεξα για το τέλος αποτελεί μελοποιημένη έκδοση του ποιήματος «Εαρινή Συμφωνία», του Γιάννη Ρίτσου, από τον Γιάννη Μαρκόπουλο. 

Πρόκειται για έναν ύμνο. Έναν ύμνο στην άνοιξη της ψυχής.

Άννα,μην κλαις!

Τούτες τις μέρες που ο άνεμος μας κυνηγάει πρέπει να μη λυγίσουμε. Πρέπει να σταθούμε όρθιοι και δυνατοί έχοντας ο ένας τον άλλον. Πρέπει να αναζητήσουμε τον άνθρωπο όπου και αν βρίσκεται. Να εντοπίσουμε τον αδύναμο και να τον βοηθήσουμε με όποιον τρόπο μπορούμε. Άλλωστε, ο κόσμος μόνο όταν τον μοιράζεσαι υπάρχει. Μην απομονωθούμε. Μην κλειστούμε στους εαυτούς μας. Να διαβάσουμε πολλά βιβλία, να δούμε ταινίες, να συζητήσουμε με τους δικούς μας ανθρώπους, να ταξιδέψουμε σε άλλους κόσμους, έστω και νοερά. Να μοιραστούμε σκέψεις και συναισθήματα. Κανείς και καμία μόνη σε όλο αυτό. 

Μη διστάσουμε να πούμε «φοβάμαι», «μου λείπεις», «σ'αγαπώ», «να προσέχεις». Μη ξεχάσουμε ούτε για μια στιγμή τούτες τις μέρες πως είναι να ονειρεύεσαι τις νύχτες. Να τραγουδάμε όσο πιο δυνατά μπορούμε ώστε να γεμίσουν οι  γειτονιές νότες από τραγούδια. Να κρατάμε καλά φυλαγμένους εκείνους τους στίχους του Κώστα Τριπολίτη «Αλλά εγώ Θα σου πάρω βιολιά και ένα ντέφι γλυκό να σου παίζουν», καθώς και  εκείνο το απόσπασμα του Μανόλη Αναγνωστάκη από το ποίημα, (Τοπίο). «Είναι μια ήρεμη σιωπή μην περιμένεις απάντηση. Κάποια νύχτα μαρτιάτικη χωρίς επιστροφή, χωρίς νιότη, χωρίς έρωτα, χωρίς έπαρση περιττή. Κάθε Μάρτη αρχίζει μιαν Άνοιξη». 

Θέλω, να μην ξεχάσουμε τους ανθρώπους μας. Να είμαστε εκεί, ο ένας για τον άλλον. Ανά πάσα ώρα. Ανά πάσα στιγμή. Για το παρελθόν, για το παρόν αλλά και για το μέλλον. Για κείνα τα όμορφα που ζήσαμε μαζί τους, για τα δύσκολα και για κείνα τα όμορφα που θα έρθουν. 

Θα έρθει ο καιρός που θα αλλάξουν τα πράγματα. Θα ρθει καιρός που θα περπατάμε κάτω από τους ίσκιους των δέντρων, που δεν θα φοβόμαστε το αύριο, που θα κάνουμε πολλά σχέδια και πολλά όνειρα. Θα ρθει καιρός που η πόλη δεν θα είναι νεκρή και θα σφύζει από τα γέλια των παιδιών που θα παίζουν στις αλάνες και στις πλατείες. Θα ρθει καιρός που θα χαμογελάμε ξανά και δεν θα κλαίμε μόνοι μας τα βράδια στα κρυφά.

θα ρθει και κείνος ο καιρός που «θα ξαναβρεθούμε μια μέρα και τότε όλα τα βράδια κι όλα τα τραγούδια θα ναι δικά μας».
(Αγαπημένη μου, Τάσος Λειβαδίτης)

Μια ριζοσπαστική κοινωνική εργασία,είναι εφικτή;!

Φτωχοποίηση της κοινωνίας, ραγδαία αύξηση της ανεργίας, μειώσεις μισθών και συντάξεων, απολύσεις, συμβάσεις ορισμένου χρόνου, συμβάσεις έργου, εντατικοποίηση της εργασίας, διάλυση των ισχνών κοινωνικών παροχών πρόνοιας καθώς και υποβάθμιση αυτών, προώθηση του ιδιωτικού τομέα, περικοπές και διάλυση της δημόσιας δωρεάν εκπαίδευσης, αύξηση του ρατσισμού καθώς και της ρητορικής μίσους, αύξηση των κοινωνικών φαινομένων όπως χρήση ουσιών, ενδοοικογενειακή βία, ραγδαία αύξηση των αυτοκτονιών είναι κάποια σοβαρά ζητήματα της ελληνικής και όχι μόνο πραγματικότητας με τα οποία έρχεται αντιμέτωπος καθημερινά ο επαγγελματίας ψυχικής υγείας και δη ο κοινωνικός λειτουργός ο οποίος αποτελεί τον συνδετικό κρίκο ανάμεσα στο άτομο, το σχολείο, την οικογένεια, τις υπηρεσίες, την κοινότητα και τους λοιπούς φορείς. 

Τελικά μια ριζοσπαστική κοινωνική εργασία θα μπορούσε να είναι εφικτή στις μέρες μας;!

Η Παγκόσμια Ομοσπονδία Κοινωνικών Λειτουργών (IFSW) αποφάσισε πως το επάγγελμα οφείλει μέσα στα επόμενα χρόνια και εν μέσω οξείας οικονομικής κρίσης να διεκδικήσει και να επαναδιεκδικήσει την προτεραιότητα της «πολιτικής δράσης» και να αναπτύξει μια συλλογική φωνή για την κοινωνική ανάπτυξη, τους επαγγελματίες και ακαδημαϊκούς κοινωνικής εργασίας. Η ριζοσπαστική κοινωνική εργασία είναι μια γενικευμένη θεώρηση που πηγάζει από τα κοινωνικά κινήματα και ενημερώνει τη θεωρία και πρακτική του επαγγέλματος επιδιώκοντας κοινωνική δικαιοσύνη και κοινωνική αλλαγή. Για να επιτευχθεί όμως κάτι τέτοιο είναι σημαντικό  τόσο οι κοινωνικοί λειτουργοί όσο και τα άτομα τα οποία εξυπηρετούν να αντιληφθούν, να κατανοήσουν και να αναλύσουν τις ιστορικές, πολιτικές και κοινωνικές αναφορές των κοινωνικών προβλημάτων. Στόχος, δεν είναι μόνο η διαχείριση των εκάστοτε προβλημάτων αλλά η ανατροπή των αιτιωδών σχέσεων που οδηγούν στην εκμετάλλευση, καταπίεση και αναπαραγωγή των κοινωνικών ανισοτήτων. 

Πρόσφατα, διάβασα πως «μια καλύτερη κοινωνία δε θα προκύψει αυτόματα, ανεξάρτητα από το πόσο προσπαθούμε εμείς ή όχι. Έπειτα από δεκαετίες στις οποίες ζήσαμε με την καταπιεστική αίσθηση ότι δεν υπάρχει εναλλακτικός δρόμος από την κοινωνική και περιβαλλοντική αποτυχία των μοντέρνων κοινωνιών, μπορούμε πια να ξανακερδίσουμε την αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία που προκύπτει από την επίγνωση πως τα προβλήματα μπορούν να λυθούν».   

Πράγματι, αυτό μπορεί να συμβεί. Τον δρόμο τον έχει δείξει άλλωστε ο  Freire ο οποίος  περιέγραψε διεξοδικά τον τρόπο με τον οποίο οι πιο καταπιεσμένες ομάδες του πληθυσμού ζώντας υποταγμένες σε ένα σύστημα που αναπαράγει τη δυναμική του με κάθε τρόπο,  σταδιακά εσωτερικεύουν την καταπίεση και τη δέχονται ως φυσιολογική και νομοτελειακή. Ο ίδιος, υπογράμμιζε τη σημασία που έχει για την κοινωνική εργασία η προσπάθεια να καταλάβουν οι πλέον καταπιεσμένες ομάδες του πληθυσμού τις αιτίες της καταπίεσης και συνειδητά να αναπτύξουν δράση προς την εξάλειψη αυτών των αιτιών.

Χαρακτηριστικά είχε δηλώσει «Όταν νίπτει κανείς τας χείρας του σε μια σύγκρουση μεταξύ ισχυρών και αδυνάτων, δεν σημαίνει ότι μένει ουδέτερος, σημαίνει ότι παίρνει το μέρος των ισχυρών». Συνεπώς, δεν νοείται πολιτική ουδετερότητα στο επάγγελμα του κοινωνικού λειτουργού. Χρειάζεται αφύπνιση της κοινωνίας και συνεχής παρακίνηση για συλλογική δράση η οποία θα συμβάλλει στην κοινωνική αλλαγή. 

Η ριζοσπαστική κοινωνική εργασία, μπορεί να υπερασπιστεί τα δικαιώματα των καταπιεσμένων και ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού έχοντας ως κύριο στόχο την κοινωνική δικαιοσύνη. Και ναι! Είναι εφικτή. Άλλωστε το παράδειγμα υπάρχει. Ήταν κάπου τη δεκαετία του ’70 στην Βρετανία, τον Καναδά και την Αυστραλία όταν κοινωνικοί  λειτουργοί  και πολιτικοί  ακτιβιστές στο πεδίο, αμφισβήτησαν με τη δράση τους την παραδοσιακή θεώρηση της φιλανθρωπίας. Συγκεκριμένα, εργαζόμενοι μαζί με ευάλωτες κοινωνικά ομάδες, ανέδειξαν το ρόλο της φιλανθρωπίας στο σχεδιασμό και υλοποίηση προγραμμάτων κοινωνικής πρόνοιας και πως αυτός υπονομεύει την αυτάρκεια και την αξία των ανθρώπων που λόγω άδικων πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών δομών στερούνταν προνομίων και ελευθεριών.

Εν κατακλείδι, σκέφτομαι πως η ριζοσπαστική κοινωνική εργασία, θα μπορούσε να αντικατοπτριστεί στο θεατρικό έργο του Μπρεχτ «Η απόφαση»: Άλλαξε τον κόσμο. Το έχει ανάγκη. Χρειάζονται πολλά, τον κόσμο για ν ’αλλάξεις: Οργή κι επιμονή. Γνώση κι αγανάχτηση. Γρήγορη απόφαση, στόχαση βαθιά. Ψυχρή υπομονή, κι ατέλειωτη καρτερία. Κατανόηση της λεπτομέρειας και κατανόηση του συνόλου. Μονάχα η πραγματικότητα μπορεί να μας μάθει πώς την πραγματικότητα ν ’αλλάξουμε.

Βιβλιογραφία που χρησιμοποιήθηκε για το άρθρο:

Ιωακειμίδης Β. (2012) Κοινωνική Εργασία για την κοινωνική Δικαιοσύνη, Αθήνα: Ίων

 

Τελώνη, Δ.(2014)Μια άλλη Κοινωνική Εργασία είναι εφικτή, «Ριζοσπαστική και Κριτική  Κοινωνική  Εργασία  στην  Ελλάδα  της  Κρίσης, Κοινωνικοί Λειτουργοί και εξυπηρετούμενοι, Κινήματα: Κοινή Δράση για την Κοινωνική Δικαιοσύνη»

Υπ.σημ: Στο Wikipedia, θα μπορούσε να αναζητήσει κανείς πληροφορίες για τον Paulo Freire